Sayın üyemiz,

HUkuk büromuzun aile hekimliği uygulamasında çalışan üyelerimize hastane/acil nöbeti konusunda hukuki durum ve gidilmemesi halinde doğacak cezai yaptırım hakkında görüşünü aşağıda görebilirsiniz.

Mevzuat:

Bilindiği üzere 5258 sayılı Aile Hekimliği Kanunu’nun 3/5. bendine 6514 sayılı yasanın 52. maddesi ile ek yapılmış ve nöbet hizmeti şöyle düzenlenmiştir.

• Aile hekimlerine ve aile sağlığı elemanlarına 657 sayılı Kanunun ek 33 üncü maddesinde belirtilen yerlerde haftalık çalışma süresi ve mesai saatleri dışında ayda asgari sekiz saat; ihtiyaç hâlinde ise bu sürenin üzerinde nöbet görevi verilir.

Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği’nin 10. maddesinin 4. fıkrasında ise nöbet hizmetinin usul ve esasları şöyle düzenlenmiştir.

• (4) (Değişik:RG-19/7/2013-28712) Entegre sağlık hizmeti sunulan merkezler dışında, hastanelerde aile hekimlerine ve aile sağlığı elemanlarına nöbet tutturulmaması esastır. Ancak 657 sayılı Kanunun ek 33 üncü maddesinde belirtilen yerlerde ihtiyaç ve zaruret hâsıl olduğunda haftalık çalışma süresi ve mesai saatleri dışında aile hekimlerine ve aile sağlığı elemanlarına nöbet görevi verilebilir. Nöbete ilişkin planlama aile hekimliği uygulamasında aksamaya mahal vermeyecek şekilde yapılır ve hafta içi sekizer saat hafta sonu ise on altı saatten fazla olmamak üzere haftalık 30 saatten fazla nöbet tutturulamaz. Aile hekimliği çalışanlarına tuttukları nöbetler karşılığında ilgili kurumlarca nöbet ücreti ödenir. İhtiyaç ve zaruret halinin tespiti illerin sağlık personeli doluluk oranı, nüfus, coğrafi koşulları, sosyo-ekonomik ve kültürel özellikleri, nöbet tutulacak sağlık tesisinin il veya ilçe merkezine uzaklığı gibi kriterler göz önünde bulundurulmak suretiyle Bakan Onayı ile belirlenir.

Kanun ve Yönetmeliğin düzenlenmesi kapsamında aile hekimi olarak sözleşme ile çalışan hekimlerin nöbet hizmetine katılması yasal bir zorunluluk haline gelmiştir. Belirtilen hizmete gidilmemesi, nöbet görevinin yapılmaması durumunda hekimlerin karşılaşabilecekleri hukuki sorunlar şöyledir:

1-) Cezai yaptırım:

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun Görevi Kötüye Kullanma başlıklı 257. maddesinin 2. fıkrası şöyle düzenlenmiştir:

• (2) Kanunda ayrıca suç olarak tanımlanan haller dışında, görevinin gereklerini yapmakta ihmal veya gecikme göstererek, kişilerin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olan ya da kişilere haksız bir menfaat sağlayan kamu görevlisi, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

5258 sayılı Yasanın 6. maddesine göre; aile hekimi ve aile sağlığı elemanları, görevleriyle ilgili ya da görevleri başında işledikleri veya kendilerine karşı işlenen suçlarda devlet memurları gibi kabul edilirler. Nöbet hizmeti de aile hekimlerine kanun gereğince verilen bir görevdir. Buna göre aile hekimlerinin kendilerine kanunla verilen bir görevi yapmamaları durumunda TCK 257/2. maddesi gereğince cezalandırılmaları gündeme gelecektir.

Ayrıca belirtmek gerekir ki aile hekiminin göreve gitmemesi durumunda Cumhuriyet Savcılığı’nca doğrudan soruşturma yapılması da mümkün değildir. Görev sırasında ve görevi nedeniyle işlenen bir suç olduğundan aile hekimi hakkında 4483 sayılı Memur ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun gereğince ön inceleme yapılması gerekmektedir. Ön inceleme sonucunda mülki amir tarafından aile hekimi hakkında soruşturma izni verilmesi durumunda Cumhuriyet Savcılığı’nca soruşturma yapılabilecektir.

2-) Sözleşme Yönetmeliği kapsamında:

Sözleşmeli statüde çalışan aile hekimlerinin görevlerini icra ederken icrai ve ihmali fiilleri TCK anlamında suç oluşturup oluşturmayacağına bakılmaksızın Aile Hekimliği Uygulaması Kapsamında Sağlık Bakanlığı’nca Çalıştırılan Personele Yapılacak Ödemeler ve Sözleşme Usul ve Esasları’nın düzenlendiği Yönetmeliğin Ek-2’sinde düzenlenen Aile Hekimliği Uygulaması’nda Uygulanacak İhtar Puanı Cetveli’nde belirtilen fiilleri ihlal ediyorsa kendilerine bu yaptırımlar uygulanmaktadır. İhtar puan cetvelinde belirtilen eylemlere neden olan aile hekimlerine disiplin suçuna karşılık gelen ihtar puanı kendisine uygulanmaktadır. Bir sözleşme dönemi içinde ihtar puanının 100 puanı aşması halinde aile hekiminin sözleşmesinin yetkili merci olan Vali tarafından feshedileceği düzenlenmiştir. Bu düzenleme gereğince aile hekimlerine ihtar puan cetvelinde belirtilen yaptırımlardan başka herhangi bir disiplin yaptırımının uygulanması söz konusu değildir.

İhtar puan cetvelinin 17. sırasında; Mevzuatla verilen diğer görevleri yapmamak fiilinin karşılığı 5 ihtar puanı uygulanması düzenlenmiştir. Buna göre nöbet hizmetine gitmemek 5 ihtar puanı ile cezalandırılacaktır. 

3-) 657 sayılı yasa kapsamında yaptırım uygulanabilir mi?

Bilindiği üzere aile hekimi olarak görev yapan hekimler 5258 sayılı Yasanın 6. maddesine göre; aile hekimi ve aile sağlığı elemanları, görevleriyle ilgili ya da görevleri başında işledikleri veya kendilerine karşı işlenen suçlarda devlet memurları gibi kabul edilirler. Bir an için söz konusu nöbet hizmetinin kamu kurumu olan hastanelerde ifa edilecek olması nedeniyle bu düzenleme gereğince aile hekimlerine 657 sayılı yasanın 125. maddesinde düzenlenen disiplin cezalarının uygulanabileceği düşünülse de bu durum söz konusu olamayacaktır. Çünkü aile hekimi 5258 sayılı yasa kapsamında sözleşme ile çalışmaktadır. Asıl statüsü aile hekimliğidir. Kanunun düzenlemesi sadece kendisinin işlediği ve kendisine karşı işlenen suçlar bakımından devlet memuru olarak kabul edilmesini gerektirir. Bu kapsama disiplin cezası dahil değildir. Bu konuda tarafımızca takip edilmiş olan bir davada Mahkeme aile hekimine 657 sayılı yasa kapsamında disiplin cezası verilemeyeceğine hükmetmiştir.

İzmir 4. İdare Mahkemesi’nde görülen iptal davasında aşağıda belirtilen gerekçe ile işlem iptal edilmiştir:

“Dava dosyasının incelenmesinden, … Nolu Aile Sağlık Merkezinde aile hekimi olarak görev yapan davacıya ….A.E isimli gebenin gebeliğini tespit etmediği, izlem ve kayıtlarını yapmadığı gerekçesiyle vermiş olduğu savunma yeterli görülmeyerek 657 sayılı Yasanın 125.maddesinin A bendi (a) fıkrası uyarınca uyarma cezası verilmesine ilişkin …. Sağlık Grup Başkanlığının 26.11.2009 tarih ve 6994 sayılı işleminin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır. 

Bakılan davada, aile hekimi olan davacıya her ne kadar 657 sayılı Yasa hükümleri esas alınarak disiplin cezası verilmiş ise de, yukarıda anılan mevzuat hükümleri uyarınca, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa bağlı olmaksızın sözleşmeli olarak çalıştırılan, aylıksız izinli sayılan ve kadroları ile ilişkileri devam eden hekimler hakkında, sözleşme hükümleri yerine 657 sayılı Kanunun disiplin hükümleri uygulanarak ceza verilmesi mümkün değildir. 

Buna göre, aylıksız izinli olarak sözleşme hükümlerine göre görev yapan davacıya 657 sayılı Yasa hükümleri uyarınca verilen uyarma cezasında usul hükümleri yönünden hukuka uyarlık bulunmamaktadır.”

Sunulan gerekçelerle nöbet hizmetine katılmayan aile hekimine 657 sayılı yasa kapsamında disiplin cezası uygulanamaz.

Saygılarımızla.

Av. Abdullah HIZAL

TAHUD Hukuk