Ünye’de çöp sorunu içinden çıkılmaz bir hal alsada ,her sorunun bir çözümü olduğu bir gerçek.Eğer bir işi iyi niyetli ve gerçekten çözüm odaklı yapacaksanız ki bizler bu konuda Ordu Büyükşehir Başkanı Enver Yılmaz’ın iyi niyetinden hiç şüphemiz olmadığı gibi ,sadece sıkıntısın tabiri caizse cahil cuhela kesiminden kaynaklandığını düşündük ve bir uzmandan görüş aldık.Ve sayın Başkana faydası olur ,her zaman ki gibi feyz alır ,ışık tutar diye bir bilene sorduk.
Sayın Başkan umarım bu görüşten faydalanır,hemde bedavaya T.C. BAŞBAKANLIK TOPLU KONUT İDARESİ BAŞKANLIĞI,Projeler Daire ve Projelerden Sorumlu Başkan Baş Danışmanı, Kentsel dönüşüm uzmanı LEVENT AKÇAY’a sorduk….
işte Akçay’ın Ünye’de çöp stok ve ayrıştırma tesisi projesine bakış açısı
Yıllardır Ünye’de yapılması tartışılan çöp açık stok alanı ve ayrıştırma tesisi projesi sorunu bir türlü çözüme kavuşturulamadı. Ordu ve Ünye kentini yöneten Belediye Başkanlarının, bilim-mühendislik tekniklerinden uzak, yanlış çöp stok ve ayrıştırma alanı yer seçimleri yapmalarının ve bu yanlış yer seçimlerinde inatla ısrarlarının ağır faturasını, Ünye halkı ödemeye devam ediyor.
Yıllardır Akçay sahilinde yapılan çöp açık stoklama işlemi sonucunda büyük çevre ve sağlık sorunu yaşayan bölge halkının kararlı duruşu ve mücadelesi ile Ünye ve Ordu Büyükşehir Belediye Başkanları yeni arayışlara girdi. Bu açık çöp stok alanını İlküvez bölgesinde belirlenen yeni alana kaydırma çabaları bölge halkının kararlı tutumu ve tepkisi sonucunda tekrar değiştirilerek, Ünye Eski Kızılcakese köyünde bulunan alanda yapılması karara bağlanmıştı.
Bu karara, büyük çevre ve sağlık sorunu yaşayacak bölge halkının yoğun tepkisi sonucunda Ünye ve Ordu Büyükşehir Belediye Başkanları çöp stok ve ayrıştırma alanı seçtikleri bu alandan da vazgeçerek, yeni bir manevra ile Ünye-Cevizdere köyü sınırları içinde belirlenen yeni alanda bu tesisin yapılma kararını vererek, yıllarca yapılan yanlışlara bir yenisini eklediler.
Bir kent için hayati önem taşıyan ve yapılması gerekli olan Ünye çöp stok ve ayrıştırma proje alanı yer seçimi; Belediye Başkanlarının egolarını tatmin edecek bu uygulamalarla asla yapılamaz. Bu tesisin inşası bir mühendislik teknik uygulaması olup, bilim-teknoloji ve mühendislik teknikleri ile tesisin inşa edileceği en doğru alan belirlenir.
Şimdi; Bir Kentte Yapılması Zorunlu Olan “Çöp Stok ve Ayrıştırma Proje Alanı” yer seçiminde kullanılan bilimsel verilere bir bakalım.
Bir kent’te herhangi bir işlem sonucu ortaya çıkan ve uzaklaştırılması (bertaraf edilmesi) gereken her türlü materyale (malzemeye) “ATIK” çöp denir.
Atıklar çok çeşitli bileşimlerden oluşarak çok çeşitli ortamlarda ve çok çeşitli bileşimlerde karşımıza çıkabilir. Çevre ve doğaya bırakılan bu atıkların oluşturduğu olumsuz etkiler nedeniyle, pek çok doğal kaynak kullanılamaz hale gelebilir. Atıklar doğal çevreyi, su ortamlarını ve toplum sağlığını olumsuz etkiler.
Bir kent’te oluşan Kentsel Atık Kaynakları üç ana başlıktan oluşur.
1- Kentsel Atıklar: Ev, Bağ, Bahçe-Pazar, Hal-Mezbaha-Park’lar-Cadde ve Sokak’lar-Hastane atıkları,
2- Sanayi Atıkları: Çeşitli Sanayi-Endüstriyel Kuruluş-Enerji Santralleri ile Zehirli veya Radyoaktif atıkları.
3- Hafriyat-Enkaz Atıkları: İnşaat İşleri ve Kazı Atıkları-Madencilik Atıkları-Doğal Afet Sonucu Yıkım Atıkları.
Bu atıklar iyi stoklanıp, tesislerde ayrıştırılarak dönüştürülmediği ve posaları imha edilmediği takdirde;
- Halk sağlığını doğrudan veya dolaylı yollarla etkiler,
- Fare, sinek ve çeşitli böceklerin üremeleri için elverişli ortamlar oluşturur,
- Atmosfere çeşitli bozunma ürünü gazlar bırakarak çevre ve insan sağlığını tehdit eder,
- Sızıntı sular vasıtasıyla yer altı ve yer üstü sularını kirletir,
- Çeşitli zehirli veya radyoaktif atıklar çevre ve insan sağlığını doğrudan olumsuz etkiler,
- Kontrolsüz ve illegal (kanunsuz) yollarla atık bertarafı (yakma, harç katkısı olarak kullanım, çeşitli ortamlara rastgele atma, atık ihracı/ithalatı) önlem alınmasını önlediği için uzun vadede çevre ve insan sağlığı açısından çok tehlikeli sonuçlara neden olabilir.
Atık kontrolünde çevre ve insan sağlığı açısından toplum duyarlılığı çok önemlidir. Bu duyarlılığa uygun olarak atıkların, düzenli ve kontrollü bir şekilde uzaklaştırılması, dönüştürülmesi ve posalarının imhası önem arz etmektedir.
Katı Atık Stok ve Ayrıştırma Alanları; Atıkların muhafaza edilmesi, çevre kirliliğinin azaltılması, özellikle toprak ve su kirliliğinin önlenmesi açısından önemli Mühendislik yapılarıdır. Atıkların neden olduğu çevre kirliliğini kontrol etmek için, atıklar uygun şekilde depolama alanlarında muhafaza edilmelidir.
Bu bilimsel Mühendislik Yapı ve Tesislerinin inşasında; Katı atık (çöp) stok ve ayrıştırma tesis alanlarının tespitinde Mühendislik ilkeleri doğrultusunda proje başlangıcında yapılması gerekli ar-ge çalışmaları ile araştırılması zorunlu olan aşağıda başlıkları verilen;
- Sahanın Jeolojik Kriterlerinin Tespiti,
- Sahanın Fiziki ve Coğrafik Kriterlerinin Tespiti,
- Sahanın Ulaşım Kriterlerinin Tespiti,
- Sahanın İklim Kriterlerinin Tespiti,
- Bölgede yaşayan İnsan ve Çevre Kriterlerinin Tespiti,
- Sahanın Su, Toprak, Hava Kriterlerinin Tespiti,
- Saha Zemininin Hidrolojik Kriterlerin Tespiti,
- Saha Çevresinin Biyolojik Kriterlerinin Tespiti,
konular hususunda; “Atık Stoklama ve İşleme Yöntemlerinin” belirlenmesi yönündeki bilimsel kriterlerin tespit çalışmalarının, konunun uzmanlarınca yapılarak bir rapora bağlanması, proje planlamasının birinci ve en önemli ayağıdır.
Proje planlamanın önemli ikinci ayağı ise; Bu raporda belirlenen bilimsel kriterlere uygun katı atık (çöp) stok ve ayrıştırma alanı alternatifli sahalarının ön tespitleri yapılmalıdır.
Ön tespiti yapılan birden fazla alternatif sahadan aşağıda özelliklere en uygun olanı uzmanlarca taranmalıdır;
- Sahanın en yakın meskun bölgeye olan uzaklık en az 1 km, en yakın havaalanına olan uzaklık en az 5 km olması,
- Sahanın depo tabanı ile yer altı su seviyesi arasındaki mesafe en az 1m olmalı ve içme, kullanma ve sulama suyu temin edilen yer altı ve yerüstü sularını koruma bölgelerinde olup/olmadığı,
- Sahanın deprem bölgelerinde fay hattı üzerinde olup/olmadığı,
- Sahanın taşkın, çığ, heyelan ve erozyon riskinin yüksek olduğu yerlerde olup/olmadığı,
- Saha sulak ve tarımsal nitelikli alanlarda olup/olmadığı,
- Şehircilik açısından çöp depolama sahasının hakim rüzgar yönünde olup/olmadığı,
- Saha zemin yapısının jeolojik, geoteknik ve hidrojeolojik yapısının uygun olup/olmadığı,
- Sahanın bulunduğu alanın atık kaynaklarına yakın, uygun ulaşım imkanlarına sahip olup/olmadığı,
hususları uzmanlarca tespit edilerek, bu kriterlere en uygun Katı Atık (çöp) Stok ve Ayrıştırma Tesis alan belirlenir.
Proje planlamanın önemli üçüncü ayağınde ise; Tespit edilen Katı Atık (çöp) Stok ve Ayrıştırma alanında;
- Zemin profilinin saptanması,
- Yer altı suyu koşullarının belirlenmesi,
- Akiferlerin ve akiferlerdeki piyezometrik su seviyelerinin ölçülmesi,
- Daha önceki su niteliği ve jeokimyasal şartlarının karakterize edilmesi,
- Başlıca depo sahasındaki zeminin mühendislik özelliklerine kararı verilmesi,
- Sahanın zemin geçirgenliğinin tespiti edilmesi,
- Jeokimyasal bozulma ve mukavemetinin tespit edilmesi,
- Ayrıca; bölgedeki mevcut malzemenin inşaat malzemesi olarak değerlendirilmesi (şilteler için kil, drenler için granüller malzeme), alanın depo sahası olarak mevcut performans analizinin yapılması, yeraltı suyunda oluşacak muhtemel etkiler ve tesisin stabilizesinin tespit edilmesi,
hususlarında; seçilen sahanın jeofizik-jeo-teknik sondaj ve analizler ile temel mühendislik çalışmaları yapılarak, bu çalışmaların sonucunda seçilen alanın tüm kriterlere uygunluğu değerlendirilerek, uzmanlarca hazırlanan bir teknik sonuç raporu tanzim edilerek, bu sonuç raporu kamuoyunun bilgisine sunularak, projeye kamuoyunun olumlu desteği ile katılımı sağlanmalıdır.
* Bu çalışmaların sonuç raporuna istinaden, yapılmasını planladığınız katı atık (çöp) stok ve ayrıştırma alanı yer seçimini gönül rahatlığı ile yapabilirsiniz. Zaten bu kriterleri sağlamadan yer seçimi yaparsanız, saha için gerekli Ç.E.D. Raporunu ilgili kurumdan onaylatmanız mümkün değildir.
Düzenli Depolama, Katı Atıkların çevreye zarar vermeyecek ve insan sağlığını riske sokmayacak şekilde araziye kontrollü bir şekilde depolanması aktivitesidir.
Düzenli depolama işlemi; uygun arazi seçildikten sonra depo zemininin hazırlanması, oluşacak sızıntı sularının toplanması, atıkların serilmesi sıkıştırılması, dolan sahanın örtülmesi, oluşan gazın uzaklaştırılması gibi işlemleri kapsar.
Yöntemin avantaj ve dezavantajlarını şu şekilde ifade edebiliriz:
Düzenli depolama yönteminin avantajları;
- Uygun arazi bulunduğunda ekonomik bir yöntemdir.
- Ön yatırımı en az olan yöntemdir.
- Çöp ve atıkların nihai imha metodudur.
- Esnek bir metottur. Katı atık miktarına göre kapasite kolaylıkla arttırılır.
- Kullanılıp kapatılan arazilerde regresyon amacı ile istifade edilebilir.
Düzenli depolama yönteminin dezavantajları;
- Kalabalık yörelerde ekonomik taşıma mesafesi içerisinde uygun yer bulmak güçtür.
- Yerleşim yerlerine yakın deponi alanlar için halkın tepkisi ile karşılaşılabilir.
- Tamamlanmamış depo alanlarda göçük ve yerel çökmeler olacağından devamlı bakımı gerekmektedir.
- Sıvı ve gaz sızıntıları kontrol edilmezse sakıncalı durumlar ortaya çıkabilir.
Bu bilimsel ve teknik açıklamalardan anlaşılacağı üzere, kentinizde yapımı planlanan katı atık (çöp) stok ve ayrıştırma tesis alanı yer seçimi, sizce çok basit bir işlem mi?
İşte bu bilimsel veriler ve mühendislik ilkelerini dikkate almayarak, yaşadığınız kentin doğal ve tabi dokusu ile insan sağlığına büyük zararlar verecek bu tesisin inşa edileceği alanı kafasına göre belirleyen Belediye Başkanları, bu işin çok basit olduğunu zannederek, bölge halkının tepkisini dikkate almıyorlar.
Böyle kapsamlı bir projenin sadece yer seçimi hususundaki bilimsel teknik çalışmaları, konunun uzmanlarınca aylar süren bir emek harcanarak belirleniyor.
Evet..! Şimdi gelelim Ünye ve Ordu Büyükşehir Belediye Başkanlarınca seçilip bölge halkının kararlı tepkisi ile sık sık değiştirilen katı atık stoklama ve ayrıştırma tesis alanlarının teknik analizine..!
1- Ünye-Fatsa sahil yolunda Eski Kızılcakese köyünde bulunan 50.000 m2 alanlı orman arazisinde yapımı planlanan katı atık stoklama ve ayrıştırma tesisi alanı; Devlet sahil yoluna 350 m. denize 400 m. köy yerleşim alanlarına bitişik konumda yer almaktadır. Bu tesisin bu alanda inşası bilimsel veriler ile mühendislik ilkelerine uygun değildir. Bu tesisi bu bölgede inşa edildiği takdirde, bölgede yaşayan insanların sağlığına, yer altı su kaynakları ile doğal çevreye büyük zararlar verir.
2- Ünye-Fatsa sahil yolunda Cevizdere köyünde bulunan arazide yapımı planlanan katı atık stoklama ve ayrıştırma tesisi alanı; Devlet sahil yoluna 450 m. denize 700 m. köy yerleşim alanlarına bitişik konumda yer almaktadır. Bu tesisin bu alanda inşası bilimsel veriler ile mühendislik ilkelerine uygun değildir. Tesisin yapılacağı arazinin de içinde yer aldığı köy yerleşim alanı 1.sınıf tarım arazisi olarak nitelikli toprak yapısına sahiptir. Bu tesisi bu bölgede inşa edildiği takdirde, bölgede yaşayan insanların sağlığına, yer altı su kaynakları ile doğal çevreye büyük zararlar verir.
Sonuç olarak; Ünye ve Ordu Büyükşehir Belediye Başkanlarınca katı atık stoklama ve ayrıştırma tesisinin Ünye’de yapılması ısrarının arka planını sorgulamak gereklidir.
1- Bu tesisin Ünye’de yapılmasının kente katkısı nedir?
2- Bu tesisin yapılmasından en büyük kazancı “Ünye kenti mi, yoksa Ünye Çimento Fabrikası mı elde edecektir?” Sorularına cevap bulmak sorunun çözümünde önemli rol oynayacaktır.
Bu tesise günde 100 ton kara nakil vasıtaları ile çöp atıkları getirilerek stoklanacaktır. Bu bölgede stoklanan atıklar kurulacak tesiste işlenip ayrıştırılarak, %15-20 oranında yani günlük 15-20 bin ton katı yakıt üretilerek, bu yakıt Ünye Çimento Fabrikasında çimento üretiminde yakıt olarak kullanılarak, fabrika bu yatırımla uzun vadede yakıt giderlerini asgariye düşürerek büyük kazançlar elde edecektir.
Tabi kurulacak bu tesiste oluşacak ticari finansal faaliyetlerden Ünye ve Ordu Büyükşehir Belediyelerinin de Ünye Çimento Fabrikasının elde edeceği kazanca oranlarsak, küçük tutarda bir mali geliri olacaktır. Ama sıkıntıyı, kokuyu, sağlık problemlerini, çevre kirliliğini Ünye kenti ve halkı yaşayacak; pastayı kurumlar paylaşacaktır.
Bu değerlendirmeler doğrultusunda bu yatırımdan en büyük kazancı elde edecek Ünye Çimento Fabrikası, Ünye’de yapılması planlanan katı atık stoklama ve ayrıştırma tesisinin yer seçimi konusunda taşın altına gövdesini koymak zorundadır.
İŞTE…!
BİLİMSEL KRİTERLER İLE MÜHENDİSLİK İLKELERİNE EN UYGUN KATI ATIK STOKLAMA VE AYRIŞTIRMA TESİSİNİN ÜNYE’DE YAPILABİLECEĞİ ALANI KENTSEL DÖNÜŞÜM UZMANI KARDEŞİNİZ OLARAK ÖNERİYORUM….!
Öneri Katı Atık Stok ve Ayrıştırma Tesis Alanı Bilgileri:
İli/İlçesi : Ordu/Ünye
Mahallesi/Mevkii : Cevizderesi Köyü ile Günpınarı Köyü arasındaki (Ünye Çimento Fabrikası taş ocağı alanı halen silah atış talim alanı olarak kullanılan taşınmazın 50.000 m2‘ lik kısmı)
Mülkiyeti : Hazine+Orman Bakanlığı (Ünye Çimento A.Ş. işletme ruhsatlı)
Kullanılacak Alan : 50.000 m2
Mevcut Durumu : 1974 yılından itibaren 42 yıl boyunca bu alan Ünye Çimento A.Ş. tarafından taş üretiminde işletiyor. Ünye Çimento A.Ş bu ocağı 1974 yılından itibaren 42 yıl boyunca işletiyor. Görselde işaretli yaklaşık 50 dönüm yüzölçümlü ÖNERİ STOK ATIK ALAN’da ocak işletmesi olarak toplam 30 milyon ton taş üretimi yapılarak, bu alanda yer alan taş ocağı 1986 yılından itibaren işletilmeye kapatılmıştır.
Arsanın Konumu : Önerilen “Atık Stok Alanı”; Devlet sahil yoluna 1800m, denize 2.000 m. Ünye limanına 2800m. Çimento Fabrikasına 1.700m. en yakın yerleşim merkezine 1200m mesafede yer almaktadır. Batı yönü tepesi h:134m, Kuzey yönü tepesi h: 99m, Güney yönü tepesi h:64m ve Doğu yönü tepesi h:36m yükseklikten oluşan dört tarafı tepelik alanla çevrili deniz seviyesinden 36 m. yüksekliğinde zemin oturumuna sahip her türlü rüzgar akımına karşı korunaklı Ünye Çimento Fabrikasının üretimini tamamladığı yaklaşık 30 yıldır işletmeye kapattığı 50.000 m2 alanlı halen silah atış alanı olarak kullanılan atıl taş ocağı alanıdır.
Dört tarafı tepelerle çevrili taşınmaz alanının görünüşü, koku ve çevresel etkileşim yapısı ile bilimsel veriler ile mühendislik ilkelerine en uygun özelliklere sahip katı atık stok ve bertaraf tesisi yapılması açısından en uygun alandır.
ÖNERİ ATIK STOK VE AYRIŞTIRMA TESİSİ ALAN KONUM GÖRSELLERİ
1- Öneri Tesis Alanı Hava Görseli:
Lejant:
….. Ünye Çimento Atık Yakma Merkezi
….. Ordu Büyükşehir Belediyesi tarafından Cevizdere Yapımı Planlanan Arsa Alanı.
2- Öneri Tesis Alanı Topoğrafik Hava Görseli:
Önerilen “Atık Stok Alanı”; Devlet sahil yoluna 1800m, denize 2.000 m., Ünye limanına 2800m., Çimento Fabrikasına 1.700m., en yakın yerleşim merkezine 1200m mesafede yer almaktadır.
Batı yönü tepesi h:134m, Kuzey yönü tepesi h: 99m, Güney yönü tepesi h:64m ve Doğu yönü tepesi h:36m yükseklikten oluşan, dört tarafı tepelik alanla çevrili, deniz seviyesinden 36 m. yüksekliğinde, zemin oturumuna sahipü her türlü rüzgar akımına karşı korunaklı, Ünye Çimento Fabrikasının üretimini tamamladığı yaklaşık 30 yıldır işletmeye kapattığı 50.000 m2 alanlı, halen silah atış alanı olarak kullanılan atıl taş ocağı alanıdır.
