DOĞU KARADENİZ’DE ADETA DERİN DONDURUCU HİZMETİ VEREN SERENDERLER, KÖY EVİ MİMARİSİ VE GELİŞEN TEKNOLOJİYE RAĞMEN MİMARİ DEĞİŞİKLİĞE UĞRAMADAN GÜNÜMÜZDE KULLANILMAYA DEVAM EDİYOR
Doğu Karadeniz Bölgesi’nde ‘doğal buzdolabı’ olarak bilinen serenderler, köy evi mimarisinin ahşaptan betonarme ve çok katlı şeklinde değişmesine, teknolojinin gelişmesine rağmen vazgeçilmezliğini sürdürüyor.
Doğu Karadeniz illerinde yaşayanların ortak Türk kültürünün bir örneğini oluşturan, buzdolabı, derin dondurucu, ambalaj ve tahıl ve bakliyat ambarı olarak görev yapan serenderler günümüzde hala kullanılıyor. Fare, sincap ve diğer zararlıların ulaşmaması için dört ayak üzerine inşa edilen ve herhangi bir hayvanın erişememesi için ağaç dallarından uzakta olmasına özen gösterilen serenderlere her türlü kuru bakliyat, tahıl ve yiyecek maddeleri saklanabiliyor. Karadeniz’in doğusunda kalan Trabzon, Rize ve Artvin illerinde ‘Nayla’ adıyla bilinen serenderlere mutlaka seyyar bir merdivenle çıkılırken, iş bittiğinde bu merdivenler asla yapıya dayalı bırakılmıyor.
MİMARİ DEĞİŞTİ, SERENDER DEĞİŞMEDİ
Günümüzde köy evi mimarisinin değişmesine, çok katlı betorarme yapılar inşa edilmesine rağmen serenderlerin mimarisi değişmedi. Başta Rize olmak üzere Artvin, Trabzon, Giresun ve Ordu’da evlerin yanı başında yer alan ve kültürün bir parçası olan serenderler, mimari güzellikleri ve zarafetleri görenlerin ilgisini çekiyor. Buzdolabının olmadığı dönemlerde dönemin ekmek ham maddesi olan mısırı kurutmak ve saklamak görevi yapan ve mısırdan başka ceviz, fındık, hurma ve fasulyeler için ambar görevini de yerine getiren serenderler, bu ürünlerin çürümeden kuruması için karşıdan karşıya rüzgar geçecek şekilde inşa ediliyor. Ahşaptan kafes biçiminde delikli olarak yapılan serenderin bir veya iki çeperi içeriye devamlı hava girmesine sebep oluyor ve kurutma işlemini yerine getiriyor.
